дтс
121гәужім — (Өзб.) ығы жығы, у шу. Тоханада адам г ә у ж і м, бірі келіп, бірі кетіп жатыр. [Өзбекше гавжүм көпшілік, көп адамның жиналуы (Узб. рус. сл., 1959, 106). Гәужім//гавжум сөзінің негізінде көне түркі тіліндегі кавуш «бас қосу, бірігу» сөзі болса… …
122әмейі — (Орал, Жән.) жай, қарапайым. Іші суық ә м е й і үйден артық ешнәрсесі жоқ (Орал, Жән.). Көшеде өтіп бара жатқан адамдар сезбесін деген пікірмен ол басқыштың оң жақ сәкісіне отырды да, ә м е й і адам сияқтанды (Х. Есенж., Ақ Жай., 18). [Түрікше… …
123мұрыш — 1. (Ақт., Байғ.) бұрыш. 2. (Өзб., Ташк.) қарабұрыш. Мұнда мұрыш сөзі қалампыр орнына да қолданылады. М ұ р ы ш, қалампыр, келімдәрі (қ.), қызылдәрі (қ.) синонимдес болып келеді (Т. Айд., Линг. геогр., 59). М. Қашқариде мұрц қара бұрыш (ДТС, 351) …
124сауаш — (Түрікм.: Ашх., Тедж., Таш., Көнеүр., Тахта, Красн.) соғыс, ұрыс. Омарта маңында да талай с а у а ш болыпты (Түрікм., Красн.). [Түрікменше сөвеш (Туркм. рус. сл., 1940); өзб. саваш (Узб. рус. сл., 1959); қарақ. сауаш (Рус. карак. сл., 1967); түр …
125сауылу — (Түрікм.: Таш., Көнеүр., Тахта) біту, тарау. Той с а у ы л ғ а н с ы н тағы ішіпті (Түрікм., Көнеүр.). [Түрікше сапмакь тарау, ыдырау (Л. Буд., І, 683). Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде: сауыл ығысу, алыстау, жойылу (ДТС, 492)] …
126сәкі — 1 (Рес., Орын.; Қост.: Жанг., Аман.; Жезқ., Ұлы.) нар; тақтайдан жасалған биіктеу бірнеше адам отыратын орындық. Сіздер жақта да с ә к і бола ма? (Орын., Бөр.). Жаппас с ә к і г е отырам деп шалқасынан құлап түсті (Қост., Жанг.). С ә к і н і ң… …
127сорау — 1 (Шымк., Мақт.; Қарақ.; Ауғ.; Ир.) сұрау. Менің сенен с о р а у ы м бар, сен маған қарашы (Қарақ.). Басқа сүйегі жоқ, неліктен деп с о р а д ы м (Қарақ.). [Түрікше сормак сұрау (Тур. рус. сл., 1977). Түркі жазба ескерткіштерінде сор сұрау (ДТС,… …
128суғару — (Шымк.: Сайр., Мақт., Түлк.; Жамб.: Шу, Св., Мер., Тал.; Алм.: Кег., Нар., Шел.; Көкш., Қ ту; Сем., Абай; Гур., Есб.; Шығ.Қаз., Күрш.; Қарақ.; Түрікм., Таш.) суару. Әлімбай, сен қызылшаны с у ғ а р д ы ң ба? (Шымк., Түлк.). Қойларды с у ғ а р у… …
