дтс
111аран — 1 (Көкш., Қ ту; Қар.) шөп, қиқоқырдан жасалған ашық қора. Қыста а р а н малға суық болады (Көкш., Қ ту). Оңтүстіктен солтүстікке қарай созылған биік, ұзын кірпіш а р а н н ы ң ішіндегі жоңышқасы аралас көк бидайық, қоян жон мая таудай, қанша жесе …
112арзу — (Гур.: Шевч., Маңғ.; Қ орда: Сыр., Тер., Жал., Қарм.) ынтық болу, құмар болу. Ол баладан келген хатты оқуға а р з у болды (Гур., Шевч.). Олар бір біреуін көруге а р з у (Гур., Маңғ.). Туысымды бір көруге а р з у м ы н Қ орда., Сыр.).… …
113арқалық — 1 (Жамб., Шу; Көкш., Қ ту; Орал: Жән., Жаңғ., Чап.; Қар.; Рес., Қалм.) үй төбесіне салатын бел ағаш. А р қ а л ы қ т а р ы ң жақсы екен (Жамб., Шу). Мына а р қ а л ы қ т ы тапқан ақ екенсің (Орал, Жән.). А р қ а л ы қ ағаштар жетпей тұр (Көкш., Қ …
114асар — 1 (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.; Шығ.Қаз., Күрш.; Қост.: Торғ., Жанг., Семиоз.; Жезқ., Ұлы.; Жамб.: Шу, Қорд., Мер.; Алм., Жам.) тамақтандыруды өз мойнына алып, көп адамды көмекке шақыру. Там тұрғызуға жекжаттарым тегіс а с а р салысқан (Алм., Жам.) …
115атыз-арық — (Шымк., Шәу.) егін суаратын кішкене арықтар. Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде атыз екі арық арасындағы, егістік жер (ДТС, 67); атыз егістік жер, егін (С. Мал., ПДПМК, 91) …
116ау — (Алм., Кег.) аң. Ертең а у аулауға баралы! (Алм., Кег.). Ит жүгіртіп, құс салып, жердің а у ы н тауысты (Қисса и Қамбар, 1888). [Түрікше ав: 1) аң аулау; 2) қыр құстары (Тур. рус.,сл., 1977, 76); ұйғ. ов аң аулау (Уйг. рус. сл., 1961, 140); өзб.… …
117аушы — 1. (Алм.: Нар., Кег.) аңшы. [Түрікше авчы (Тур. рус. сл, 1977, 77); түрікм. авчы (Рус. туркм. сл., 1956, 456); өзб. овчи (Узб. рус. сл., 1959, 295). Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде авчы (Ат тухфа, 260); авчы (ДТС, 69)]. 2. (Қост.: Об., Торғ …
118ауыну — (Өзб., Ташк.) алдану. Зеріксек, немеремізге а у ы н а м ы з (Өзб., Ташк.). [Көне түркі тілінде абын «тыншу», «жайлану» (ДТС, 2); өзбек тілінде овунмоқ: 1) алдану, 2) тыншу (Узб. рус. сл., 295)] …
119ашқыш — (Орал: Казт., Жән.; Гур., Маңғ.; Сем.: Абай, Шұб., Ақс., Көкп.; Рес.: Орын., Қалм.; Қарақ.; Түрікм.: Таш., Тедж., Мары) кілт. Есіктің а ш қ ы ш ы н жоғалтып алма (Орал, Казт.). Есіктің құлпының а ш қ ы ш ы жоғарыда ілулі тұр (Гур., Маңғ.). Мен… …
120ашты — (Алм.: Кег., Жам., Нар., Шел.; Талд.; Шығ.Қаз.: Күрш., Марқ.; Сем.: Көкп., Ақс.; Монғ.) ащы. Тамақтың тұзы а ш т ы екен (Алм., Кег.). Шорпа а ш т ы екен, іше алмадым (Талд.). А ш т ы мен тұштыны татқан білер (Мақал). Көженің тұзы а ш т ы (Шығ.Қаз …
